CZY WIESZ, ŻE...

Gliniana tabliczka z odciśniętym na niej pismem klinowym to jedna z najdawniejszych form książki. W ten sposób utrwalano i przekazywano myśli ludzkie co najmniej 3 tys. lat p.n.e. w Mezopotamii.

 

Hiszpańska gazeta "Luminaria" miała litery fosforyzujące tak, by można ją było czytać bez zapalania światła. Inna gazetę drukowano na kauczuku, aby dało się ja czytać w wannie podczas kąpieli. Drukowano tez na cieście (można było więc po przeczytaniu ją zjeść) i na bawełnie, która potem używano jako chusteczkę do nosa.

 

Na powstanie jednej 100 kartkowej książki potrzeba 2-3 drzewa średniej wielkości. Dlatego coraz częściej produkuje się papier z makulatury.

 

Najmłodszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury był Rudyard Kipling. W dniu otrzymania nagrody miał 41 lat.

 

Najmniejsza książka świata waży 0,064 grama. Ma 6,3 mm, 4,5 mm szerokości i składa się z 34 stron, na których wydrukowano wiersze Omara Chaijama.

 

Najpopularniejszą książką na świecie jest Biblia. Dotychczas wydano ponad 2,5 miliarda jej egzemplarzy. Została przetłumaczona na prawie wszystkie języki i wydana w najmniejszych nawet krajach świata.

 

Najstarszy zachowany zwój papirusowy pochodzi z XXX w. p.n.e.

 

Najwięcej, bo ponad 600 powieści, w dobie "ery gęsiego pióra" napisał Polak Józef Ignacy Kraszewski.

 

Papier wynaleźli Chińczycy na przełomie II i I wieku przed naszą erą, podobno przypadkowo przy myciu jedwabnej waty rozpostartej na matach, które polegało na zwilżeniu jej i biciu kijami. Po zdjęciu wypranej waty na matach zostawała cienka warstwa nieznanego tworzywa, która po wyschnięciu nadawała się do pisania. Chińczycy szybko zastąpili włókna jedwabiu włóknami roślinnymi, szmatami lnianymi i starymi sieciami rybackimi. Te surowce dominowały w wytwarzaniu papieru do połowy XIX wieku.

 

Pewien amerykański kalendarz z 1937 roku składał się z 12 kartek. Styczeń i luty wydrukowano na bibule, marzec kwiecień na bibułce do papierosów, maj i czerwiec na papierze rozsiewającym woń spalenizny, którym można odpędzać komary, lipiec i sierpień to lep na muchy, wrzesień i październik - kalka, a listopad i grudzień - bibuła filtracyjna.

 

Pierwsza książką wydaną w całości po polsku był "Raj duszny" - modlitewnik, przetłumaczony z łaciny przez Biernata z Lublina i wydany w 1513r. przez Floriana Unglera.

 

Pierwszą w formie elektronicznej napisaną specjalnie do internetowej dystrybucji jest powieść Stephena Kinga pt.: "Riding the Bulet", która w ciągu 24 godzin od wprowadzenia do sprzedaży zamówiło prawie 400.000 osób.

 

Pierwsze książki dla dzieci w języku polskim, szczególnie dla dorastających panienek, pisała Klementyna z Tańskich Hoffmanowa.

 

Pierwsze wiersze dla dzieci w języku polskim pisał Stanisław Jachowicz.

 

Skryptorium - to specjalne pomieszczenie w klasztorze lub na dworze królewskim przeznaczone do pracy nad pisaniem ksiąg. Przeważnie były to sale obok biblioteki, a czasami krużganki klasztorne ze względu na dobre oświetlenie. Nad rękopisami pracowano tylko w dzień, przeciętnie 6 godzin.

 

Twórcą miniaturowych książek oraz rekordzistą Księgi Rekordów Guinessa za najmniejszą książkę świata, był Zygmunt Szkocny (ur. w Czeladzi, 31 lipca 1911 r., zm. w Katowicach 19 lutego 2003 r.).

 

W bibliotece założonej przez Asurbanipala zgromadzono zbiór wielu tysięcy glinianych tabliczek pokrytych pismem klinowym. Do dziś pozostało z tego cennego zbioru 20 tysięcy tabliczek. Przechowywane są w Muzeum Brytyjskim w Londynie.

 

W średniowieczu za jedną ręcznie pisaną książkę można było kupić kilka wiosek. Okładki i brzegi takich książek wykańczane były złotem i drogimi kamieniami.

 

Według tradycji, pierwszym, który wpadł na pomysł złożenia na pół arkusza papirusu był Juliusz Cezar (I w. pne.). Ten pomysł okazał się trwalszy niż jego podboje.

 

Bibliografia

Gajewska B., Pisz poprawnie, Bielsko-Biała, 2001.
Giedrojć M., Książka, Victor 2000, s. 58-59.
Głombiowski K., Szwejkowska H., Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa - Wrocław 1983.
O książce: mała encyklopedia dla nastolatków, Wrocław 1987.
Szwejkowska H., Książka drukowana XV - XVIII wieku. Zarys historyczny, Warszawa - Wrocław, 1983.
Szwejkowska H., Wybrane zagadnienia z dziejów książki XIX-XX wieku, Warszawa - Wrocław, 1981.